Twee lezingen over actuele hot items – de risico’s verbonden aan het hijsen van zware lading en de komst van onbemande vaartuigen in de scheepvaart – en een levendige, afsluitende paneldiscussie over deze en andere relevante maritieme onderwerpen bij het Rendez-Vous van de branchegroepen Scheepvaart en Techniek en Transport/Goederen.
Het verhaal van ir. Richard Krabbendam, heavy lift specialist bij Krabbendam Advies Service, met als titel ‘The do’s & don’ts in lifting of heavy loads’ stond in het teken van de ongevallen bij het hijsen van lading van of op vrachtschepen en in de industrie in het algemeen. “Helaas gebeuren er hiervan nog teveel, terwijl ze vaak te voorkomen zijn.” Veel hijsschades zijn volgens hem toe te schrijven aan een slechte communicatie op de werkplek en /of het ontbreken van een goede voorbereiding, zoals bijvoorbeeld duidelijke werkinstructies of de aanwezigheid van een deskundige supervisor ter plekke. Bij de meest voorkomende schadeoorzaken noemde hij daarnaast ook onervaren uitvoerders, slecht onderhoud, overbelasting van de kraan, geen goede training/opleiding, werken op hoogte zonder adequate veiligheidsmiddelen en het ontbreken van een hijsplan.
Krabbendam haalde in zijn presentatie een onderzoek aan van een Canadees bedrijf waaruit naar voren kwam dat drie van de tien hijsschades worden veroorzaakt doordat de lading bij uitzwenken schade of letsel toebrengt aan objecten, werkmaterieel of personen. Iets meer dan een kwart van de schadegevallen is toe te schrijven aan het raken van elektriciteitskabels en -masten, en 21% omvat schade aan materieel en/of mensen bij het op- en afbouwen van de hijskraan. Andere frequent voorkomende fatale kraanongevallen zijn het gevolg van het bezwijken van de kraangiek door overbelasting (beide 12%), en val ongelukken (3%). Hij zette zijn verhaal kracht bij door het tonen van enkele foto’s en filmpjes van spectaculaire calamiteiten in binnenland (bijv. het kraanongeval in Alphen aan den Rijn) en buitenland, die zich vooral in het Verre Oosten voordoen
Touwtjes en blokjes
Het hijsen van zware lading is een vak apart en een kleine fout of foutieve berekening kan al tot een ongeval leiden. Krabbendam liet met behulp van enkele touwtjes en blokjes, waarmee hij het hijsproces nauwgezet nabootste, op even simpele als ingenieuze wijze zien hoe schades kunnen ontstaan en hoe ze zijn te voorkomen. Daarbij gaf hij tot slot enkele praktische tips om de kans op hijskraan ongevallen te voorkomen. “Op de eerste plaats komt een goede voorbereiding van het project en een goede opleiding van kraanmachinisten en ander personeel, gevolgd door de invoering van gedegen inspecties en een effectief preventief onderhoudsprogramma.”
De hijsspecialist voerde als andere preventiemaatregelen aan de maximale hijscapaciteiten van kranen niet te overschrijden, het adequaat vastzetten van ladingen, een goede communicatie tussen kraanmachinist en andere betrokken personen op de werklocatie en bij het op- en afbouwen van de kraan, het instellen van een supervisor op het hijsproject en het maken van een adequaat hijsplan. Ook pleitte hij ervoor om in navolging van de luchtvaart meer openheid te betrachten over ontstane ongevallen. “Op die manieren kunnen anderen lering trekken uit schadevoorvallen en uit de maatregelen die betrokken bedrijven hebben getroffen om soortgelijke incidenten in het vervolg te voorkomen. Dat zou een enorme positieve impact hebben op het aantal ongevallen. Maar zo ver is de heavy lifting industrie helaas nog lang niet.”
Onbemande vaartuigen
The best way to predict the future …is to create the future’. Met die voor zijn bedrijf toepasselijke woorden sloot Iiro Lindborg, General manager, Remote & Autonomous Operations bij Rolls-Royce Finland, zijn presentatie af. Zijn bedrijf is namelijk een van de ondernemingen die concreet bezig zijn met de ontwikkeling van onbemande vaartuigen. “Het is nog toekomstmuziek maar de komst ervan is dichterbij dan de meeste mensen denken.”
De grenzen opzoekend die de hedendaagse technologie met zich meebrengt wil het Finse Rolls-Royce de wereldwijde scheepvaartindustrie transformeren, onder meer door schepen ‘slimmer’ te maken. Geautomatiseerde monitoring, objectdetectie, onderhoudsplanning, vaar- en ‘brug’-ondersteuning op afstand behoren al tot de mogelijkheden. “Onze toekomstige schepen, op afstand bedienbaar of volledig geautomatiseerd, zullen bijdragen aan een efficiënter transport van goederen, lagere (personeels)kosten, minder energie- en brandstofverbruik en een hogere veiligheid. Immers, ca. 90% van de schadevoorvallen is toe te schrijven aan menselijke fouten”, vertelde Lindborg.
Hij presenteerde vervolgens de aanwezige maritieme professionals zijn stappenplan op weg naar volledige onbemande vaartuigen. “In 2020 zullen de eerste op afstand bedienbare binnenvaartschepen (local vessels) in de vaart zijn met minder bemanning aan boord, ondersteuning op afstand en een aantal operationele functies die door het systeem worden overgenomen. In 2025 is een onbemand, op afstand controleer- en bedienbaar kustvaartschip een feit en vijf jaar later een soortgelijke oceaanvaarder. Ik verwacht dat in 2035 het eerste onbemande, volledig geautomatiseerde schip op de oceanen rond zal varen”, aldus Lindborg, die zei te erkennen dat het van belang is dat in de markt vertrouwen wordt gecreëerd over de betrouwbaarheid van de schepen. “Het is net als met de piepjes bij de rij-ondersteuning bij achteruit inparkeren. In het begin gingen we nog meer op ons eigen oordeel af maar na enige tijd stemden we ons rijgedrag op de signalen af.”
Een andere voorwaarde voor een brede omarming van onbemande vaartuigen is volgens Lindborg de komst van een One Sea Ecosystem, waarvoor wereldwijde afspraken worden gemaakt door markpartijen over nieuwe industrie-standaards, testgebieden, wet- en regelgeving en het technologische stappenplan. Deze marktbrede samenwerking vraagt om een nieuwe werk- en bedrijfscultuur in de maritieme wereld.”
Paneldiscussie
De bijeenkomst werd afgesloten met een paneldiscussie over future shipping’, waaraan behalve door Iiro Lindborg werd deelgenomen door Niels van der Noll, directeur bij transportverzekeraar DUPI Amsterdam en Niels van de Minkelis, senior beleidsadviseur bij brancheorganisatie KVNR, terwijl Walter Dekkers, directeur Van Ameyde Marine en voorzitter van branchegroep Transport /Goederen als gespreksleider optrad. Dat het onderwerp leefde bij de aanwezigen bleek wel uit de vele vragen, die vooral van technische aard waren.
Wat zijn de meest gestelde vragen over onbemande vaartuigen?, zo vroeg hij Lindborg. “De beveiliging tegen piraterij”, antwoordde hij prompt. “Onbemande vaartuigen lijken een easy target voor criminelen, maar zijn dat niet. Ze zijn zo gebouwd dat niemand fysiek aan boord kan komen.” In reactie op opmerkingen van Dekkers en Van der Noll erkende hij wel dat een cyber attack wel degelijk een risico is waartegen ‘we’ ons moeten zien te bewapenen. “Al maken we ons momenteel niet veel zorgen hieromtrent.”
Hoe kijkt ‘de markt’ tegen de komst van onbemande vaartuigen aan? Van de Minkelis: “De maritieme sector heeft momenteel veel aan het hoofd en de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dit onderwerp niet tot het lijstje met topprioriteiten behoort. Het staat dan ook nog niet in de Top-10 met voornaamste aandachtspunten, maar ik merk wel dat het begint te komen. En dat is een goede zaak, want of we het willen of niet: de onbemande vaartuigen komen er aan. Die ontwikkeling is niet meer tegen te houden. Het zal een geleidelijk proces worden, waarbij vooral de laatste stap van deels remote naar volledig onbemand de grootste zal zijn en de meeste tijd in beslag zal nemen.”
In tegenstelling tot de scheepvaartbranche is de komst van de onbemande scheepvaart voor de verzekeringssector helemaal een ‘ver-van-mijn-bed-show, zo leek uit de reactie van Van der Noll: “Er wordt hierover nog helemaal niet nagedacht. Sowieso hebben verzekeraars meer data nodig, ook over schadestatistieken.” Heeft de sector tijd genoeg, want volgens Lindborg is de komst van onbemande vaartuigen immers dichterbij dan we denken en die van op afstand bedienbare en controleerbare vaartuigen nog maar enkele jaren weg. De tijd zal het leren.”